Kastelen, Kruiken, en Kloostermoppen …

Houten in de Middeleeuwen


Onder deze titel nodigen wij u graag uit om de 12e tentoonstelling van de Archeologische werkgroep ‘Leen de Keijzer’ te bekijken.  

De expositie behandelt diverse thema’s en gebeurtenissen, die in het middeleeuwse Houten en omgeving een rol hebben gespeeld, zoals: 

  • De al vroege strijd tegen het water, de aanleg van dijken, de ontginningen en de aanzet tot de vorming van waterschappen. 
  • Conflicten tussen de lage en de hoge adel. Dat leidde tot de bouw van versterkte huizen en woontorens, waaruit kastelen ontstonden. 
  • De wisselingen in de machtsverhouding tussen Holland, Utrecht en Gelderland. In onze streken betekende dat soms strijd, verwoesting en herbouw van kastelen. 
  • Het leven van de gewone mens als horige, ondergeschikt aan wat de adel besliste over arbeid en voedseloverschotten voor de markt.  
  • Het ontstaan van de burgerij toen horige boeren vrij werden. Vrije boeren werden soms rijker dan hun voormalige heer en versterkten hun boerderijen.  
  • De opkomst van steden met ambachtslieden en handelaren. Burgers met hetzelfde beroep verenigden zich in gilden, die ambachten reguleerden en beschermden.  
  • De uitbreiding van bestaande handelsroutes en de ontdekking van nieuwe, met meer handel en rijkdom. Het patriciaat kwam op ten koste van de adellijke macht. 
  • Het religieuze leven met heiligenverering, rituelen, geschriften. Kerken vergaarden macht en rijkdom. Kloosters brachten vernieuwing: baksteen, architectuur, kruiden en ….bierbrouwen. 
  • Ziekten en plagen, vaak met desastreuze gevolgen. Geleidelijk ontstond kennis over de behandeling van ziekten en het belang van voeding en hygiëne.  
  • Voedsel en voedselbereiding. Er is een middeleeuwse kookplaats ingericht met voorraadruimte, grondstoffen en middeleeuwse recepten. 

De vitrines tonen vondsten, voorzien van korte teksten. Uitgebreide achtergrondinformatie – in tekst, beeld en geluid – kunt u bereiken via de QR-codes die kunnen worden gescanned met bijvoorbeeld uw smartphone of tablet, en via het speciale tentoonstellingsmenu op deze website. (Op PC: zie het menu op het rechter zij-menu)

De voorwerpen komen uit onze eigen collectie, aangevuld met bruiklenen van het Rijsmuseum van Oudheden (RMO), het Rijksmuseum Boerhaave (RMB), het Provinciaal Depot Utrecht (PDU) en particuliere collecties. Wij zijn de bruikleengevers erkentelijk voor hun medewerking aan onze expositie.  

Wij wensen u veel kijk-, lees-, en luisterplezier. 

Voor praktische informatie met betrekking tot uw bezoek, klik hier!

een passend stuk muziek er bij? klik op ▶️

Tenslotte ter oriëntatie in Houten nog een kaart met het overzicht wat er zoal is en was, zoals nader in de tentoonstelling toegelicht; …


Hoe zag de omgeving van Houten er uit in de Middeleeuwen? Toch wel heel moeilijk voor te stellen. En stel je dan eens voor: Het is oktober 1362 in Schalkwijk: een leger van ca. 200 man dat door je dorp dendert … Echt gebeurd! Klik hier voor meer informatie…