Vaak zien we de middeleeuwen als een periode van achteruitgang en stagnatie. Dat is niet helemaal waar, want technische vaardigheden, zoals metaalbewerking uit de late prehistorie en de Romeinse tijd,  bleven op zijn minst behouden. Middeleeuwers deden belangrijke praktische uitvindingen en verbeterden bestaande ideeën. Hiermee werden belangrijke stappen gezet naar onze moderne wereld. Enkele voorbeelden: 

• Het drieslagstelsel in de landbouw vergrootte de voedselopbrengst en maakte ruimte voor de groei van de handel en de opkomst van de steden. Het drieslagstelsel leverde meer haver op en werd de os als trekdier vervangen door het paard. Samen met de uitvinding van de tandem, het hoefijzer en het halster leverde dat een effectievere trekkracht op. 
• Door de verbeterde zware keerploeg met wielen kon de moeilijk bewerkbare, maar vruchtbare vette grond eindelijk ontgonnen worden, waardoor de voedselproductie verder steeg. Het resulterende overschot stimuleerde de handel, terwijl er ook een klasse van krijgers onderhouden kon worden die de boeren beschermde tegen dreiging van buitenaf. 

• De zware keerploeg noodzaakte tot een span van wel acht trekdieren. Dat leidde tot samenwerking tussen boerenfamilies, maar ook samenwerking met andere groepen. Dat brak in zekere zin de traditionele samenleving open en  leidde uiteindelijk tot  nieuwe initiatieven, risicodekking en de aanpak van grote projecten, bijvoorbeeld in de scheeps-en mijnbouw. 
• De stijgbeugel was belangrijk voor de verdere ontwikkeling van een efficiënte cavalerie, omdat een ruiter veel steviger in het zadel zit. De stijgbeugel werd in Europa rond 600 voor het eerst in Zweden gesignaleerd, maar is vermoedelijk een Chinese uitvinding uit de 4e eeuw v.Chr. 
• Er was de vinding van de gotische bouwstijl met ranke spitsbogen en luchtsteunberen, waardoor men lichte en toch hoge bouwwerken zoals kathedralen kon optrekken. Deze bouwwijze was superieur aan de Grieks-Romeinse bouwtechnieken met zware, massieve muren en pilaren. 
• In de 8e eeuw werd de zandloper bedacht en eind 10^e eeuw de mechanische klok. 
• in de hoge en late middeleeuwen verschenen de eerste vuurwapens, zoals het kanon. Samen met verbeterde tactische en strategische oorlogvoering betekende dit het definitieve overwicht van Europa over de nomadische steppevolkeren, die zo vaak het continent binnenvielen. Maar gewapende conflicten teisterden ook Houten en omgeving. 

• De standerdmolen (eind 12^e eeuw). 
• Het watermerk (1282). 
• De bril (1285). 
• De olieverf. 
• Voor de verspreiding van kennis, ideeën en wetenschap is de boekdrukkunst in het midden van de 15e eeuw van groot belang geweest. Dat heeft bijgedragen aan het aanbreken van de vroegmoderne tijd. 

• Geografische coördinaten, muzieknotatie en het dubbel boekhouden maakten het mogelijk om ervaringen te kaderen en leidde tot een efficiënter gebruik van tijd en geld.